Doelstelling

Het Uniemechanisme voor civiele bescherming (Union Civil Protection Mechanism) is gericht op het versterken van de samenwerking tussen de Europese Unie en haar lidstaten enerzijds en het faciliteren van de coördinatie op het terrein van civiele bescherming anderzijds om zo de doeltreffendheid van systemen op het gebied van preventie, paraatheid en respons ten aanzien van door de mens of natuur veroorzaakte rampen te vergroten.

In de eerste plaats waarborgt het mechanisme de bescherming van mens, milieu en eigendommen, zoals het cultureel erfgoed, tegen door de natuur of de mens veroorzaakte rampen. Voorbeelden zijn terreurdaden, milieurampen, verontreiniging van de zee of acute noodsituaties op het gebied van volksgezondheid. In aanvulling hierop bevordert het mechanisme de solidariteit tussen de lidstaten door middel van samenwerking en coördinatie om hun grondgebied te beschermen, zonder afbreuk te doen aan de primaire verantwoordelijkheden van de lidstaten zelf, om hun grondgebied te beschermen.Hieruit volgen een aantal specifieke doelstellingen:

• het bereiken van een hoog niveau van bescherming tegen rampen door de gevolgen ervan te beperken, door een preventiecultuur te bevorderen en door de samenwerking tussen de civielebeschermings- en andere bevoegde diensten te verbeteren;
• het vergroten van de paraatheid op het niveau van de lidstaten en van de Unie om te kunnen reageren op rampen;
• het bevorderen van een snelle en efficiënte respons bij rampen of de dreiging daarvan, onder meer door maatregelen te treffen om de onmiddellijke gevolgen te beperken, en het aanmoedigen van de lidstaten om bureaucratische obstakels uit de weg te ruimen;
• vergroten van het bewustzijn en de paraatheid van het publiek met betrekking tot rampen;
• het vergroten van de beschikbaarheid en het gebruik van wetenschappelijke kennis over rampen;
• het opvoeren van de samenwerkings- en coördinatieactiviteiten op grensoverschrijdend niveau en tussen de lidstaten die getroffen worden door hetzelfde soort rampen.

Omschrijving

Het Mechanisme voor Civiele Bescherming (UCPM) is sinds 2001 actief en sindsdien al meer dan 420 keer in actie gekomen. Recente voorbeelden zijn de bosbranden in Italië, Griekenland en Turkije en de vele acties in het kader van de COVID-19 pandemie. De deelnemende landen zijn naast de 27 EU-lidstaten: IJsland, Noorwegen, Servië, Noord-Macedonië, Montenegro en Turkije. Het mechanisme heeft tot doel de samenwerking tussen de EU-lidstaten en zes deelnemende landen op het gebied van civiele bescherming te versterken om de preventie van, de paraatheid voor en de respons op rampen te verbeteren. Wanneer een noodsituatie de responscapaciteit van een land overstijgt, kan het via het mechanisme om bijstand vragen. De Europese Commissie speelt een sleutelrol bij de coördinatie van de rampenrespons wereldwijd en draagt voor ten minste 75% bij in de vervoers- en/of operationele kosten van de inzet.

Om het UCPM toekomstbestendig te maken wordt het financieringsinstrument regelmatig herzien. In 2019 heeft de Europese Unie daarom het rescEU-systeem opgezet, dat tot doel heeft burgers beter te beschermen tegen rampen en noodsituaties. Een belangrijk element hierbij is de rescEU-reserve, die bestaat uit blusvliegtuigen en helikopters, medische evacuatievliegtuigen, voorraden medische apparatuur en veldhospitalen die kunnen worden ingezet om te reageren op uiteenlopende noodsituaties, van gezondheid tot nucleaire noodsituaties.

Acties

De Europese Commissie voorziet zowel in directe steun aan landen in nood als ondersteuning bij capaciteitsopbouw in de vorm van subsidies. Directe steun dient te worden aangevraagd via het coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (ERCC), terwijl subsidies voor andere activiteiten verlopen via de zogenaamde oproepen in het Funding & Tenders portal.

Jaarlijks verschijnen er oproepen tot het indienen van voorstellen voor de financiering van activiteiten die erop gericht zijn de samenwerking op het gebied van preventie, paraatheid en bewustmaking inzake civiele bescherming te bevorderen. Subsidiabele acties binnen deze oproepen hebben vaak betrekking op de volgende zaken:

• studies, enquêtes, modellen en scenario’s voor het vergemakkelijken van de uitwisseling van kennis en beste praktijken;
• opleidingen, oefeningen, workshops, uitwisseling van personeel en deskundigen, het creëren van netwerken, demonstratieprojecten en de overdracht van technologie;
• monitoring, beoordeling en evaluatie;
• voorlichting, opleiding en bewustmaking van het grote publiek en daarmee verband houdende acties voor het verspreiden van informatie, teneinde de burgers te betrekken bij het voorkómen en tot een minimum beperken van de gevolgen van rampen in de Unie en Unieburgers te helpen zich doeltreffender en op duurzame wijze te beschermen;
• het opzetten en beheren van een programma van de lessen die zijn getrokken uit interventies en oefeningen die in het kader van het Uniemechanisme zijn uitgevoerd, onder meer op terreinen die van belang zijn voor preventie en paraatheid; en
• communicatieacties en -maatregelen om de bekendheid met de werkzaamheden van de lidstaten en de Unie op het gebied van civiele bescherming, en meer in het bijzonder op het terrein van rampenpreventie, -paraatheid en -respons te vergroten

Projecttype

Studie, onderzoek, innovatie, infrastructuur, internationale samenwerking en netwerkvorming.

Aanvraagprocedure

Rechtstreeks bij het coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (ERCC) of via de EU-portal Funding and Tender Opportunities

Toepasselijke wetgeving

Verordening (EU) 2021/836 inzake de wijziging van het Uniemechanisme voor civiele bescherming