Waarover gaat het project en hoe is dit idee tot stand gekomen?

Climate Active Neighbourhoods (CAN) is een project dat burgers en burgerinitiatieven in wijken betrekt bij de energietransitie. Het is belangrijk om hen erbij te betrekken, juist omdat de bebouwde omgeving voor een groot deel verantwoordelijk is voor de uitstoot én dat het essentieel is dat bij bewoners draagvlak ontstaat voor de opgave. Het project liep van 2016 tot 2021 onder het programma Interreg Noord-West Europa.

CAN is opgezet door de lead partner van het project, het Europese netwerk Climate Alliance in Frankfurt. Vervolgens heeft Climate Alliance de gemeente Arnhem gevraagd om partner te worden en hebben wij meegedacht in de ontwikkeling van het concept.

Aan het einde van de looptijd van het project werd een extra ‘capitalisation call’ gelanceerd. Een capitalisation call is een oproep voor bestaande projecten om subsidie aan te vragen voor een verlenging van een project vanuit een andere invalshoek. Hierdoor werd CAN uiteindelijk verlengd met twee jaar met een extra focus op het betrekken van het mkb bij de opgaven van de energietransitie.

Welke partijen zijn/waren er betrokken bij het project? Wat was de rol van uw overheid in het project?

Onze belangrijkste partners waren bewoners en bewonersinitiatieven in de wijken, onze lokale partners in de opgave (denk aan de energiecoöperatie en de energiebank) en de andere overheden.

Het was voor ons heel erg belangrijk om bewoners nauw te betrekken bij dit project. Wij hebben voor CAN een zogenaamde ‘grass roots’ aanpak gehanteerd om naar de wijken te luisteren naar wat zij nodig hadden om hun eigen wensen en ambities te realiseren. Wij vroegen ons dus af hoe wij als gemeente het beste bestaande bewonersinitiatieven rondom de energietransitie kunnen ondersteunen. Wat hebben ze nodig, wat juist niet? Daar hebben wij vervolgens geld beschikbaar voor gesteld zodat deze initiatieven ook gerealiseerd konden worden. Hiervoor hebben we het Aanjaagfonds opgesteld als laagdrempelige subsidiemogelijkheid. Daarnaast was bewustwording rondom de energietransitie een essentieel onderdeel van onze strategie. Zo bied je handvatten aan de bewoners om zelf energie te besparen. Mooi is dan om te zien dat het Aanjaagfonds nog steeds bestaat en zo succesvol is dat het in juli 2023 voor de 3^e keer is verlengd. 

Ten tweede was de samenwerking met onze partners in de stad en andere overheden heel waardevol voor ons. CAN was een project waarin er veel evenwicht was tussen de Europese partners in het project. Hierdoor konden wij ons ons eigen beleid spiegelen aan dat van anderen, in plaats dat iedereen zijn eigen plannetjes uitvoerde. Zo kwamen wij door dit project voor het eerst in aanraking met energiearmoede. Hoewel het nu erg actueel is, werd er in Nederland in 2017-2018 niet al te veel aandacht aan besteed. Juist dankzij onze samenwerking met onze Franse en bovenal Britse partners is het bij ons op de radar gekomen.  

Hoe verliep de aanvraag?

Wij zijn aangehaakt bij het project als partner. De penvoerder/lead partner was het Europese netwerk Climate Alliance. Dit netwerk heeft inmiddels ongeveer 2.000 leden, daardoor was het ook een stuk makkelijker om genoeg partners in de juiste landen te vinden. Het was vanaf het begin duidelijk dat het een Interreg-project zou worden, omdat het een erg kansrijk programma is.

Een van de factoren waardoor wij betrokken zijn geraakt was door een eerder project, het ingehuurde adviesbureau ons nog kende van dat vorige project. Door dat netwerk werden wij weer gevraagd voor CAN. We wisten daarom ook al wat Interreg was en konden onze eerdere ervaringen met het programma gebruiken. Wij werden goed in het proces meegenomen omdat wij een goede lead partner hadden met een goed adviesbureau.  

Hoe kijkt u terug op het project?

Wij vinden Climate Active Neighbourhoods een zeer succesvol project. Het helpt namelijk met het bewerkstelligen van de energiedoelstellingen op een heel lokaal niveau. We hebben door te luisteren naar onze bewoners en partners in de stad een ondersteuning geregeld die aansluit bij hun wensen. Daarnaast zijn we door het in contact komen met de energie aanpak in vooral het VK al eerder gekomen tot wat nu heet de Arnhemse Aanpak Energiearmoede. Dit gaf ons een voorsprong in opgaven die nu zo actueel zijn.

De laagdrempelige regeling zorgde ervoor dat buurtbewoners zelf gemakkelijk hun acties konden opzetten. De subsidies uit het Aanjaagfonds financierden het proces om de wijkinitiatieven te realiseren door bijvoorbeeld iemand met kennis in te huren, de kosten voor het maken van een flyer te vergoeden of een website te laten maken. Het aantal projectideeën in de gemeente is dan ook gestegen van 4 naar 40 gedurende het Interreg project. Wij vonden het Aanjaagfonds zo’n groot succes dat het college het fonds nog steeds financiert. Zo kunnen bewoners met hun buren zelf verduurzamen.

CAN heeft ook binnen de organisatie goede dingen teweeggebracht. De wijkgerichte bottom-up aanpak is daarmee ook populairder geworden. De organisatie ziet het belang van gebruik maken van de energie in de stad en de wijken. Binnen de organisatie kun je samen gebruik maken van de opgedane ervaring om in de toekomst makkelijker Europese fondsen aan te vragen. Omdat een collega jouw vragen kan beantwoorden, hoef jij zelf niet helemaal bij nul te beginnen. Je leert altijd van de samenwerking met internationale partners. Door de uitwisseling krijg je meer inzicht over de verschillende manieren waarop je een uitdaging kunt aangaan, omdat je geprikkeld wordt om jouw eigen beleid met dat van een ander te vergelijken.

Heeft u tips voor toekomstige aanvragers van deze EU-subsidie?